Goede vertalers zorgen ervoor dat mensen die elkaars taal niet spreken toch met elkaar kunnen communiceren. Maar er is meer.
Helaas verkoopt Hallmark (nog) geen kaarten die speciaal zijn ontworpen voor International Translation Day. (@Hallmark en andere wenskaartfabrikanten: mochten jullie interesse hebben, onze in-house graphic designer werkt graag met jullie samen aan een passend ontwerp.) Maar goed, bij gebrek aan een feestelijke kaart verkondigen we onze waardering maar via een andere weg. Zeg het met bloemen? Nee, zeg het met een blog! Een geschreven ode aan alle vertalers wereldwijd. En als hartvormig puntje op de i zetten we ook nog eens 7 onmisbare skills voor professioneel vertalers op een rijtje. Maar dat komt later, eerst die welverdiende blijk van waardering.
Waarom goede vertalers belangrijk zijn
Het werk van vertalers krijgt namelijk nog altijd niet de waardering die het verdient. Om verschillende redenen. Zo zijn er nog altijd veel mensen die denken dat vertalen een makkelijke ‘dit-doe-ik-wel-even’-job is. Alsof het niets anders is dan de inhoud van het ene flesje overgieten in een ander flesje. Daarnaast ben je als vertaler eigenlijk zo goed als onzichtbaar. Als je goed werk levert tenminste, want wanneer je een vertaalfout maakt word je daar genadeloos op afgerekend.
Waarom goede vertalers zo belangrijk zijn? Omdat communicatie belangrijk is. Punt. Daar komt het eigenlijk op neer. Vertalers zorgen ervoor dat mensen die elkaars taal niet spreken toch met elkaar kunnen communiceren. Maar er is meer. Vertalers zijn culturele bruggenbouwers. Een vertaler kan meer begrip kweken tussen verschillende bevolkingsgroepen, nieuwe culturen ontsluiten en een bijdrage leveren aan de bescherming van minderheidstalen.
Vertalen is een vak
Gelukkig komt er steeds meer positieve aandacht voor het werk van vertalers. Denk bijvoorbeeld aan de media-aandacht voor vertaalster Michele Hutchinson. Toen bekend werd dat The Discomfort of Evening, haar vertaling van het debuut van Marieke Lucas Rijneveld, de shortlist had gehaald van de International Booker Prize, werden schrijver en vertaler beiden op een voetstuk geplaatst. En terecht, want vertalen is gewoon een vak. Een vak waar veel kennis en vaardigheid bij komt kijken.
Bovendien zijn vertalers onmisbaar voor de verspreiding en het toegankelijk maken van informatie. Neem de huidige coronacrisis: als we de pandemie op globale schaal willen bestrijden, moeten alle maatregelen, veiligheidsprotocollen, rapporten en onderzoeken beschikbaar zijn in meerdere talen.
En wat te denken van medische informatie voor patiënten? Wat nou als je het advies van een arts of behandelaar niet begrijpt? Of wanneer je een Engelstalige medische bijsluiter niet kunt lezen omdat je de taal niet beheerst? Hoe moet je dan weten of je je medicijnen op de juiste manier en in de juiste dosis gebruikt? Toegang tot de juiste informatie kan het verschil maken tussen leven en dood.
Dus, lieve vertalers (en dit geldt voor ons eigen in-house vertaalteam en alle vertalers wereldwijd), bedankt voor jullie inzet, kennis, geduld en creativiteit. (Uiteindelijk ook maar goed dat Hallmark geen kaart heeft voor International Translation Day, want al deze tekst had nooit op zo’n klein kaartje gepast.)
En dan nu, zoals beloofd:
7 onmisbare skills voor professionele vertalers
1. Uitstekende schrijfvaardigheid
Een basisvaardigheid, maar een die vaak wordt onderschat. Je moet jezelf kunnen uitdrukken. Je vertaalt immers niet alleen woorden, maar ook een boodschap. Die boodschap moet helder zijn voor het publiek.
2. Taalkennis van bron- en doeltaal
Om goed te kunnen vertalen, moet je beide talen tot in de puntjes beheersen. Met ‘camping-Frans’ kom je er niet. Bij Ludejo werken we alleen met native speakers en beschikken we, naast een in-house vertaalteam, ook over een uitgebreide database van betrouwbare vertalers die ons kunnen helpen om de meer uitzonderlijke aanvragen af te handelen.
3. Culturele kennis
Denk aan geschiedenis, cultuur, ‘day-to-day lingo’, uitdrukkingen en gezegdes, etc. Een Nederlandse uitdrukking als “het regent pijpenstelen”, kan niet letterlijk vertaald worden. Dat geldt eigenlijk voor alle cultuurspecifieke uitdrukkingen. Een goede vertaler heeft genoeg culturele kennis om een passend alternatief te vinden in de doeltaal. Je zou kunnen zeggen dat een vertaler een cultuur net zo “vloeiend” moet kunnen spreken als de bijbehorende taal.
4. Uitstekende researchskills
Dit is belangrijk om meerdere redenen. Stel je krijgt een opdracht over AI, of een ander onderwerp dat continu in ontwikkeling is. Dan moet je als vertaler op de hoogte zijn van de nieuwste ontwikkelingen. Daar is onderzoek voor nodig. Een flinke dosis nieuwsgierigheid en leergierigheid is dan ook onmisbaar voor vertalers. Je bent eigenlijk continu aan het leren. Ook kan het zijn dat je moet leren werken met nieuwe vertaalsoftware. En dat brengt me bij punt 5.
5. Computervaardigheid
Tegenwoordig maken de meeste vertalers gebruik van Computer Assisted Translation (CAT)-tools. Op die manier kunnen ze veel sneller en gestructureerder werken. Maar ja, dan moet je natuurlijk wel snappen hoe je met vertaalsoftware om moet gaan.
6. Creativiteit
We benoemden het aan het begin van deze blog al, maar vertalen is niet simpelweg de inhoud van het ene flesje overgieten in een ander flesje. Er zijn zoveel verschillende factoren om rekening mee te houden! Denk bijvoorbeeld aan de toon en stijl van de tekst, de doelgroep, het type tekst, etc. Zeker bij literaire vertalingen is een flinke dosis creativiteit onmisbaar. Je stapt als het ware in de schoenen van een schrijver.
7. Planningskills
Tot slot is het als vertaler belangrijk om goed te kunnen plannen. Vaak heb je te maken met strikte deadlines of werk je aan meerdere vertaalprojecten tegelijkertijd. Dan moet je het wel allemaal overzichtelijk houden voor jezelf (en voor de klant).
