Ben jij weleens op vakantie geweest in een vreemd land waar je gebruiken tegenkwam die je niet helemaal begreep? Of heb jij iemand weleens een gesloten vraag gesteld die toch met een open antwoord reageerde? Of zei iemand ‘nee’, maar bleek achteraf dat die persoon ‘ja’ bedoelde? Dan is er een goede kans dat je te maken had met een andere cultuur waarin bepaalde zaken net even anders gaan dan hoe jij gewend bent. In dit artikel maak je kennis met de Arabische cultuur als hogecontextcultuur.
Wat is dat nou precies, een hogecontextcultuur?
De term hogecontextcultuur, en haar tegenpool lagecontextcultuur, werden in de tweede helft van de twintigste eeuw geïntroduceerd door de Amerikaanse antropoloog Edward Twitchell Hall. Met deze twee termen wordt aangegeven hoe expliciet er in een cultuur wordt gecommuniceerd en hoe belangrijk context in die communicatie is. Denk bijvoorbeeld aan verbale versus non-verbale communicatie zoals gebaren en lichaamstaal, maar ook aan gedrag en kijk op de wereld.
Eigenschappen van lagecontextculturen
Lagecontextculturen vind je vooral in Noordwest-Europa, Noord-Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland. De culturen in deze landen of werelddelen winden er vaak geen doekjes om in hun communicatie, maken weinig gebruik van non-verbale communicatie en hebben een voorkeur voor schriftelijke communicatie. Zo hechten ze meer waarde aan schriftelijke afspraken dan aan mondelinge afspraken. Ook wordt efficiëntie benadrukt, is tijd geld en word je geacht punctueel te zijn.
Een voorbeeld van een lagecontextcultuur is de Nederlandse cultuur. In ons doen en laten zijn we taakgericht en efficiënt. Als we om 8.00 uur een afspraak hebben zijn we daar het liefst al om 7.55 uur en we hebben graag zo veel mogelijk zwart-op-wit staan. Daarnaast is denotatie een belangrijk onderdeel van onze communicatie; we zeggen waar het op staat en draaien er liever niet omheen.
Eigenschappen van hogecontextculturen
Hogecontextculturen vind je vooral in Azië, Zuid-Europa, het Midden-Oosten, Afrika en Latijns Amerika. In deze culturen is het heel belangrijk om sociaal wenselijk te communiceren, hebben relaties een hoge prioriteit en gaat de voorkeur uit naar mondelinge communicatie. Mondelinge afspraken zijn bindend, lichaamstaal en gebaren zijn ontzettend belangrijk, en je moet letten op onderliggende betekenissen en eventuele achtergrondinformatie. Daarnaast is tijd niet bepalend maar meer een richtlijn en ben je flexibel.
De Arabische cultuur is een hogecontextcultuur. De connotatie van wat er wordt gezegd is belangrijker dan de letterlijke betekenis, het is onbeleefd om vragen met enkel ‘ja’ of ‘nee’ te beantwoorden en zelfs tijdens telefoongesprekken gebaar je waarschijnlijk veel met je ene vrije hand. Ook is het veel gebruikelijker om face to face met elkaar te communiceren dan via de mail, en is het niet vreemd om rond 10.30 uur aan te komen bij een afspraak die voor 10.00 uur stond en dan eerst nog de nodige beleefdheden uit te wisselen voordat je ter zake komt.
De vele kanten van liefde
Dat context in de Arabische cultuur ontzettend belangrijk is, kun je onder andere merken aan de verschillende vertalingen van sommige woorden. Zo zijn er voor het woord ‘komen’ wel zo’n tien verschillende vertalingen, afhankelijk van de context van het woord. Als je komt op basis van een uitnodiging gebruik je een ander woord voor ‘komen’ dan wanneer je vanuit het buitenland op bezoek komt of wanneer je vanuit een plaats in hetzelfde land komt.
Een ander erg mooi voorbeeld van dit fenomeen vind je terug in de liefde. Zoals ik eerder al uitlegde, zijn de banden die je hebt met anderen in de Arabische cultuur erg belangrijk. De Arabieren hebben dan ook veel verschillende woorden om liefde te beschrijven, afhankelijk van de situatie.
De meest voorkomende en algemene term voor liefde in het Arabisch is حبّ (IPA: ḥubb). Dit woord stamt van hetzelfde woord af als het Arabische woord voor ‘zaadje’ (حبّ, IPA: ḥabb). Best wel een poëtisch beeld van de liefde, als iets dat vanuit een zaadje tot iets prachtigs bloeit, toch? De vertalingen voor ‘ik hou van jou’ (أحبّك, IPA: uḥibbuka/uḥibbuki) en ‘lieverd’ (حبيب/حبيبة, IPA: ḥabīb/ḥabība) zijn hebben dezelfde oorsprong.
Het Arabisch kent echter nog veel meer verschillende gradaties van liefde. Zo heb je bijvoorbeeld محبّة (IPA: maḥabba), wat staat voor broederlijke liefde, een meer barmhartige soort liefde. Aan de terugkerende ḥ en dubbele b kun je zien dat ook deze term zijn origine vindt in het eerdergenoemde woord voor liefde.
Een ander concept van liefde vind je in het woord هوى (IPA: hawā), dat je in de context van smachten en verlangen gebruikt. Dit woord wordt ook weleens gebruikt in de zin van vallen en omvallen. Oftewel, je bent keihard voor iemand gevallen. هوى gaat dus over de tijd voordat je een relatie met iemand aangaat, maar waarin je je wel tot de ander voelt aangetrokken.
Later, wanneer je al een relatie met iemand hebt en diegene goed kent, kun je het woord عشق (IPA: ʾishq) gebruiken om de hartstochtelijke liefde tussen jullie te beschrijven. Ook ولع (IPA: walaʾ) kun je in deze situatie gebruiken. Hiermee zeg je dat je iemand in vuur en vlam zet.
En zo zijn er nog veel meer woorden om liefde te beschrijven.
‘Het heeft zeker al een tijdje niet geregend.’
Ook in dagelijkse gesprekken is context heel belangrijk. In Nederland zijn we gewend om heel direct te zijn. We nemen geen blad voor de mond maar zeggen waar het op staat. Ben je met twee anderen in een ruimte en merk je dat zij een privégesprek willen voeren? Dan maak je aanstalten om de ruimte te verlaten en zeg je iets als ‘ik doe de deur wel even dicht’ erachteraan.
In het Arabisch zul je dat niet zo snel horen. In dezelfde situatie zou je dan eerder iets zeggen als ‘ik moet nog even iets doen’ voor je de deur achter je dichttrekt.
Een situatie waarin ik met de Arabische hogecontextcultuur te maken kreeg, was toen ik eens een Arabier ophaalde. Toen we bij mijn auto aankwamen, zei hij ‘het heeft zeker al een tijdje niet geregend’. Ik wist meteen dat dit geen algemene opmerking over het weer was, maar dat hij een opmerking maakte over mijn auto. Die was namelijk al een tijdje niet gewassen en zag er door het vele stuifmeel in de lucht in die periode niet zo schoon uit als normaal. Op deze manier probeerde hij dus heel subtiel iets over te brengen zonder mij er direct mee te confronteren of misschien wel te beledigen. Ik weet zeker dat een Nederlander dit veel directer zou hebben gezegd.
Zoals je ziet, kunnen de verschillen tussen lage- en hogecontextculturen best wat moeilijkheden in de communicatie met zich meebrengen. Als je geïnteresseerd bent in een reis naar het Midden-Oosten of de Arabische taal wilt leren, dan weet je nu dus dat je met dit aspect van de Arabische cultuur rekening moet houden.