Wat bedoel je?
Ik, Alessandra, was ergens aan het wachten en begon te scrollen. Je kent dat wel, scrollen door YouTube en bij willekeurige filmpjes terechtkomen. Ik stopte bij een interview met de actrice Charlize Theron.
De interviewer vroeg naar haar kindertijd. Plots begon zij Nederlands te praten. Of nee, huh, wat een raar accent? Dit was toch geen Nederlands? Het klonk vreemd en anders, maar toch begreep ik flarden van wat ze zei.
Wat bleek? Charlize spreekt Afrikaans. Sterker nog, Afrikaans is haar moedertaal. Ik was gefascineerd, want ik had nog nooit Afrikaans horen spreken. Jeetje, wat klonk het herkenbaar! Zou ik zelf ook Afrikaans kunnen spreken? Dan spreek ik geen drie talen (Nederlands, Engels en Frans), maar vier? Dat zou leuk staan op mijn cv! Reden om wat research te doen naar de Afrikaanse taal en zijn verwantschap met het Nederlands.
Op navorsing (= op onderzoek)
Al snel kwam ik te weten dat Afrikaans een Germaanse taal is. Tot het begin van de 20ste eeuw werd het als een dialect van het Nederlands beschouwd. Momenteel is het een van de elf officiële talen van de Republiek Zuid-Afrika. Afrikaans wordt voornamelijk gesproken in Zuid-Afrika en Namibië. Maar er zijn ook sprekers in Australië, Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Nieuw-Zeeland, Canada, Duitsland, Botswana, Swaziland, Zimbabwe, Lesotho en Zambia.
- Ongeveer 10 miljoen mensen spreken Afrikaans als eerste of als tweede taal en enkele miljoenen anderen hebben basiskennis van de taal.
- Er worden veel wetenschappelijke studies gedaan naar Afrikaans.
- Afrikaans is de jongste van alle Indo-Europese talen. De geschiedenis van de taal omspant minder van vier eeuwen.
- De bestaansreden als onafhankelijke taal werd pas aan het begin van de vorige eeuw erkend. Taalkundig gezien staat het Afrikaans voor een groot deel dicht bij andere Germaanse talen en vooral dan natuurlijk bij het Nederlands.
- In het Afrikaans is het systeem van verbuigingen en vervoegingen sterk vereenvoudigd. Het Afrikaanse fonetische systeem lijkt erg op het Nederlandse. Daarom is het ook geen verrassing dat sprekers van Afrikaans en Nederlands elkaar zonder voorafgaande voorbereiding kunnen verstaan.
Verskille tussen Nederlands en Afrikaans
Afrikaans was oorspronkelijk een dialect van het Nederlands. Ondertussen is het een gevestigde erkende taal, die los van het Nederlands bestaat. Omdat een taal levend is, ontwikkelt deze zich los van de brontaal. Er zijn daardoor ook veel verschillen en die neem ik voor jullie even onder de loep.
- Het belangrijkste verschil tussen het Afrikaans en het Nederlands is de dubbele ontkenning: Hy wil dit nie afgewerkt nie = Hij wil het niet doen. Wij zeggen dus maar een keer het woord niet, terwijl zij dit herhalen. Andere verschillen zijn de herhaling van voorzetsels en bijwoorden, de verdubbeling en het gebruik van een voorzetsel. Daarnaast zijn er ook verschillen in de woordvolgorde.
- Nederlanders hebben daardoor aanvankelijk wel wat moeite met het begrijpen van de Afrikaanse taal, maar die obstakels overwinnen ze meestal vrij snel. Zowel de mondelinge als de geschreven taal wordt door Nederlandstaligen makkelijk aangeleerd.
- Het moderne Nederlands ontwikkelde zich in de steden, terwijl het Afrikaans geworteld is in landelijke dialecten. Sommige Nederlandse woorden kregen in Zuid-Afrika een nieuwe betekenis; bovendien waren er nieuwe woorden nodig in de nieuwe omstandigheden in het nieuwe land. Vele van die woorden komen uit de zeevaart.
- Het vocabulaire van de Afrikaanse taal is aangevuld met ontleningen uit andere talen die in Zuid-Afrika gesproken worden, zoals Engels, Maleis-Portugees, Hottentot en andere Afrikaanse talen.
- In Nederland is de taal sterk beïnvloed door overheersers, zoals Oostenrijk en Duitsland, Frankrijk en de Spanjaarden. De laatste decennia vinden we veel Engelse woorden, bijvoorbeeld in technologie, in de Nederlandse taal
Zin in peuselhappies en spookasems
Hier is mijn lijstje van de Afrikaanse woorden die ik het grappigst vind en hun Nederlandse tegenhangers:
- Spookasem = suikerspin
- Vistenk = aquarium
- Pas op vir seekoeie: Let op! Nijlpaarden!
- Muurprop = stopcontact
- Holrol = wc-papier
- Aftrekplek = informatiepunt
- Stokkielekker = lolly
- Hysbak = lift
- Amperbroekkie = string
- Inkopies = Boodschappen
- Akkedis = Hagedis
- Peuselhappie = snack
- ’n rukkie = een tijdje geleden
- Skeelhoofdpyn = migraine
- Kameelperd = giraf
- Kitaar = gitaar
- Krop gevoel = gespannen zijn
- Suurlemoen = citroen
- Gaatjesdrukker = perforator
En dan de afsluiter voor deze blog, een Afrikaanse quote die je op je koelkast kunt plakken om je iedere dag een glimlach te bezorgen:
- Moenie worrie nie! (= Maak je geen zorgen!)
Door:
Alessandra Ruyten
Malon Hamoen
