Werk je met Duitstaligen in Zwitserland? Als je Zwitserduits begrijpt, heb je een streepje voor als je zaken moet doen in Zwitserland of moet onderhandelen met de locals. Op straat spreekt bijna iedereen Zwitserduits en in het begin versta je hier waarschijnlijk niets van, ondanks dat je standaard Duits goed is. Hoe klinkt Zwitserduits en waar liggen de verschillen met standaard Duits? Socialmediamanager Noëlle en copywriter Alessandra trokken naar Zwitserland en zochten het voor je uit!
Zwitserduits vs. Standaard Duits
Een heel groot verschil is de klank. Je weet het misschien niet, maar er is ook een klankverschuiving geweest in de Duitse taal. Klanken veranderden door de eeuwen heen in verschillende gebieden. Hierdoor krijg je scheidingen tussen, daar heb je misschien wel eens van gehoor, Hoogduits, Middenduits, Nederduits, etc. Zwitserduits heeft de Hoogduitse klankverschuiving niet meegemaakt, waar het standaard Duits juist een optelsom is van de verschuivingen die hebben plaatsgevonden.
Moeilijk, moeilijk? We geven graag wat voorbeelden van verschillen, dan wordt het meteen een stuk duidelijker.
-
Verschillen in gesproken taal
Laten we beginnen met heel gewone dagelijkse dingen om het grote verschil tussen standaard Duits en het totaal verschillende Zwitserduits te zien, namelijk in de gesproken taal:
- Zwitserduits: Min nama isch Jack (mijn naam is Jack)
- Standaard Duits: Mein name ist Jack
Spreek het eens hardop uit. Onverstaanbaar als iemand ineens zo met je praat, toch? Bedenk dan nu eens wat er gebeurt als iemand in rap tempo een verhaal aan je vertelt in het Zwitserduits. Oeps!
Nog wat voorbeelden:
- Zwitserduits:
- Bitte parkieren Sie (parkeer alsjeblieft)
- Von wo kunsch du? (waar kom je vandaan?)
- Standaard Duits:
- Bitte parken Sie
- Woher kommst du?
Zwitserduits is een dialect. Sterker nog, het zijn heel veel dialecten. Dus schrijftaal in Zwitserland is altijd standaard Duits! Toch worden geschreven teksten, gelokaliseerde marketing voor de Zwitserse markt, beïnvloed door het Zwitserduits en kom je verschillen tegen.
-
Schriftelijke verschillen
Zwitsers plaatsen geen leestekens achter de aanhef, terwijl het in Duitsland gebruikelijk is om een komma te plaatsen achter de aanhef. Daarnaast gebruik je in het Zwitserduits Grüezi in plaats van het standaard Duitse Guten Tag als geschreven groet.
-
Typografische verschillen
Wist je dat tijden in Zwitserland met een punt worden geschreven (11.30) en in Duitsland meestal met een dubbele punt (11:30)? En bij geldbedragen wordt in Zwitserland een punt en een streepje achter een prijs geplaatst (CHF 50.-) en in Duitsland een komma en een koppelteken (€ 110,-).
-
Verschillen in meervoudsvorm
De meervoudsvorm van sommige zelfstandige naamwoorden verschilt ook in het Zwitserduits en het standaard Duits. Enkele voorbeelden:
- Zwitserduits:
- die Departemente
- die Krägen
- die Pärke
- Standaard Duits:
- die Departements
- die Kragen
- die Parks
-
Verschillen in spelling
Verschillen in spelling? Zwitserduits was toch geen schrijftaal? Nee, maar toch. De letter ß – scherpe S of eszett in het standaard Duits – wordt in Zwitserland niet gebruikt. In plaats hiervan gebruikt de Zwitser een dubbele S. Vertalen is een behoorlijke klus, als de tekst gelokaliseerd moet worden naar het Zwitserduits.
De invloed van het Frans op het Zwitserduits
Met de Fransen om de hoek lijkt Zwitserduits soms ook op Frans. Bijvoorbeeld:
- Zwitserduits:
- Merci (dankjewel -> van het Franse “Merci”)
- Velo (fiets -> van het Franse “Vélo”)
- Excusee (neem me niet kwalijk, pardon -> van het Franse “Excusez”)
- Adee (tot ziens, vaarwel -> van het Franse “Adieu”)
- Standaard Duits:
- Danke
- Fahrrad
- Entschuldigung
- Auf Wiedersehen
