Ik was in een Zoom-call met mijn Nederlandse collega’s toen ik eruit floepte dat er mij tussen de soep en de patatten iets was opgevallen. Iedereen keek me raar aan. Blijkbaar was dit een Vlaamse uitspraak waar zij nog nooit van hadden gehoord. In Nederland zouden ze in zo’n geval zeggen: tussen neus en lippen door.
Twee verschillende spreektalen
België en Nederland zijn buurlanden met hun eigen structuren en spreektalen.
De officiële taal in Nederland is Nederlands. Daarnaast heb je in Nederland ook de Nederlandse Gebarentaal (NGT) en de Friese taal in de provincie Fryslân; deze zijn beiden door de wet erkend in Nederland. België heeft drie officiële talen: Frans, Duits en Nederlands.
Het Nederlands dat in het noorden van België wordt gesproken, wordt ook wel Vlaams genoemd. Officieel is Vlaams niet verschillend van Nederlands, want gek genoeg is Vlaams geen officiële taal. Het Vlaams heeft desondanks opvallende verschillen met het Nederlands.
De talen worden anders uitgesproken en hebben hun eigen bijzonderheden, maar toch begrijpen mensen elkaar goed. Vooral als iedereen een beetje humor heeft.
Flitsende sterren
Wat voor een Belg alledaags is, klinkt voor een Nederlander vaak formeel en ouderwets.
Neem nu bijvoorbeeld de aanspreekvormen u en jij:
Nederlanders maken onderscheid tussen het informele jij/je en het beleefde u.
Belgen gebruiken meestal u wanneer ze mensen aanspreken, en kinderen spreken hun ouders vaak aan met u. Nederlanders vinden dit vaak te formeel, al worden ouders in het noordoosten en oosten van Nederland wel regelmatig met u aangesproken. Per regio kan het dus ook verschillen!
Dan de onpopulaire radarcontrole, ook wel snelheidscamera’s genoemd:
In het Nederlands heten ze flitsers, terwijl de Vlamingen spreken van vallende sterren.
En hoe zit het met rituelen bij live events? In Nederland krijgt de kraamvisite beschuit met muisjes. Muisjes zijn anijszaadjes omhuld met een suikerlaagje. In België is er juist een traditie bij de doop van het kindje, namelijk met suiker omhulde chocolade die doopsuiker wordt genoemd.
Nog een paar voorbeelden, gewoon omdat het zo leuk is:
Iets dat prettig is, zouden Belgen plezant noemen, terwijl Nederlanders dit simpelweg als leuk bestempelen.
Een vrachtwagen heet in het Nederlands gewoon een vrachtwagen. In het Vlaams zul je eerder camion horen. Hé! Is dat niet Frans? Ook het Nederlands in Nederland heeft Franse invloeden, wat te danken is aan de bezetting van de Lage Landen door de Fransen van 1795 tot 1813, al wordt het woord camion niet gebruikt in Nederland.
Wanneer je in België bij de bakker zes pistolets en zes sandwiches bestelt, dan bestel je in Nederland zes kaiserbroodjes en zes zachte puntjes.
Een jurk heet in Vlaanderen een kleedje, een kopje is in het Vlaams een tas.
Ah, nog eentje dan:
Een Nederlander zegt een stuk taart, terwijl je in het Vlaams een spie toert zegt.
Een ander paar mouwen
Schriftelijk verschilt het Vlaams niet veel van het Nederlands. In de klank, de woordenschat en een aantal spreekwoorden zijn er wel enkele afwijkingen te bespeuren.
Nog wat leuke voorbeelden van Vlaamse en Nederlandse uitdrukkingen en spreekwoorden, nu we toch bezig zijn:
België: dat is een ander paar mouwen
Nederland: dat is andere koek
Betekenis: dat is heel wat anders
België: tussen de soep en de patatten
Nederland: tussen neus en lippen door
Betekenis: op een achteloze manier, alsof het helemaal niet belangrijk is, iets vertellen
België: poets wederom poets
Nederland: oog om oog (tand om tand)
Betekenis: gelijk met gelijk vergelden, op gelijke manier straffen als de manier waarop iemand in de fout gegaan is
België: uit de biecht klappen
Nederland: uit de school klappen
Betekenis: iets vertellen wat binnenskamers had moeten blijven, geheimen doorvertellen
België: zo oud als de straat
Nederland: zo oud als de weg naar Kralingen, of Rome, zo je wilt
Betekenis: zeer oud
Unieke in het Vlaams of Nederlands of soms bijna hetzelfde
Er bestaan fenomenen of betekenisinhouden die ook in Nederland bestaan, maar waarvoor Nederlanders geen specifieke woorden of uitdrukkingen hebben.
Zoals deze twee:
België: vluchtmisdrijf
Nederlandse omschrijving: doorrijden na verkeersongeval of aanrijding
België: de hoofdvogel afschieten
Nederlandse omschrijving: de hoofdprijs winnen of een flater slaan, blunderen
Soms lijken uitdrukkingen totaal niet op elkaar:
België: een waterkans(je)
Nederlandse omschrijving: tegen elf ogen dobbelen
En soms weer wel, maar zijn ze toch iets anders:
België: een straatje zonder eind
Nederland: een gebed zonder eind
België: een dovemansgesprek voeren
Nederland: voor dovemansoren spreken
It’s not you, it’s me
Grote verschillen dus tussen Nederlands en Vlaams! Ons team past geschreven en gesproken tekst voor de Vlaamse of Nederlandse lezer of luisteraar altijd aan. Ik begrijp nu heel goed waarom!
Schrijver: Alessandra Ruyten
Editor: Malon Hamoen
