Vertaalbureau-buzzwords deel 1: lokalisatie
Als je een vertaling bestelt, praten wij over lokalisatie. Het eerste vertaalbureau-buzzword uit deze serie. Of je nu je website geschikt wil maken voor communicatie in andere landen, je een succesvolle marketingcampagne wil opzetten voor de wereldmarkt, of je content hebt geschreven die vertaald wordt naar het Duits en Frans: bij al deze situaties is lokalisatie onmisbaar.
Simpel gezegd is lokalisatie het proces waarbij een product of content wordt aangepast voor een bepaalde taal of cultuur. Vaak gebeurt dat automatisch en zonder er al te hard over na te hoeven denken: een internationale webshop geeft de prijzen van de producten in Europa natuurlijk in euro’s weer, en in Amerika in dollars.
Maar lokaliseren is niet altijd zo vanzelfsprekend. In sommige gevallen is er een erg goede kennis van de doelcultuur nodig om een product of tekst succesvol aan te kunnen passen aan de lokale markt. En er zijn situaties waarbij lokalisatie niet volstaat, maar waar ook transcreatie (een combinatie tussen vertalen en copywriting) nodig is.
Het verschil tussen vertaling en lokalisatie
Vertalen is het omzetten van een tekst van taal A naar taal B. Als je een Nederlandse tekst wilt aanpassen voor de Spaanse markt, is het eerste waar je aan denkt natuurlijk om de tekst te vertalen naar het Spaans. Het is de meest voor de hand liggende stap bij het aanpassen van een tekst voor mensen die een andere taal spreken.
Lokalisatie gaat nog een stapje verder. In bepaalde situaties is het omzetten van de taal niet genoeg, maar moet ook rekening gehouden worden met de cultuur waarvoor de tekst bestemd is. Denk aan meeteenheden die kunnen verschillen per land (centimeters of inches), tijdsnotatie (12- of 24-uurs) of bepaalde uitdrukkingen. Wat dacht je bijvoorbeeld van het typisch Nederlandse ‘op = op’ dat je in andere talen niet snel zal tegenkomen (‘finished = finished’?). In zo’n geval moet er een passend alternatief worden gevonden.
Zelfs als bron- en doeltaal hetzelfde zijn, kan lokalisatie soms nodig zijn. Het is bijvoorbeeld een goed idee om het landnummer (+31) voor je Nederlandse telefoonnummer te zetten als je tekst bestemd is voor een Vlaams publiek. Een tekst over ‘football’ gaat in Groot-Brittannië over voetbal, terwijl hij in de Verenigde Staten over American football gaat. En als een winkel in de VS een ‘Super Bowl-sized sale’ houdt, zou die uitverkoop in Groot-Brittannië waarschijnlijk eerder ‘World Cup-sized’ zijn.
Het verschil tussen lokalisatie en transcreatie
Een begrip dat in de vertaalwereld ook vaak gebruikt wordt, is ‘transcreatie’. Het heeft veel te maken met lokalisatie, maar gaat zelfs nóg een stap verder. Waar bij lokalisatie de betekenis van een tekst in principe hetzelfde blijft, wordt bij transcreatie de essentie van de boodschap uit de bron genomen en wordt daaromheen nieuwe content gecreëerd die past binnen de doelcultuur.
Transcreatie is vooral in de marketing- en mediasector belangrijk. Bij het aanpassen van een advertentie voor een ander doelpubliek hoeft niet precies dezelfde content overgebracht te worden. Het belangrijkste is dat hetzelfde gevoel, dezelfde associaties of emoties worden ‘vertaald’.
De ‘Super Bowl-sized sale’ in Amerika zal bij transcreatie niet per se vertaald worden naar ‘World Cup-sized sale’. In plaats daarvan zal er een heel nieuwe, cultuurspecifieke campagnenaam worden bedacht, die hetzelfde enthousiaste gevoel oproept als de Super Bowl dat bij veel Amerikanen doet.
Een voorbeeld van transcreatie in de mediasector is de Indiase make-over van Spiderman. Om ervoor te zorgen dat de superheld Indiase lezers meer aan zou spreken, besloten Marvel Comics en Gotham Entertainment Group in 2004 een Indiase versie van Spiderman te creëren. In die versie was Spiderman niet het alter ego van Peter Parker, maar van Pavitr Prabhakar uit Mumbai. En hij nam het niet op tegen de Green Goblin in New York, maar tegen de demon Rahshasa bij de Taj Mahal.
De concepten vertaling, lokalisatie en transcreatie overlappen elkaar hier en daar wel. ‘Vertaling’ wordt vaak als overkoepelende term gebruikt voor een hele reeks diensten, waaronder lokalisatie. Aan de andere kant maakt vertaling juist ook deel uit van het lokalisatieproces. Bovendien zijn de grenzen tussen lokalisatie en transcreatie soms heel dun.
Lokalisatie gaat verder dan vertalen
Lokalisatie stopt vaak niet bij het aanpassen van de content op taalniveau. Ook op visueel gebied moet er meestal een en ander worden aangepast.
Bij het maken van een infographic voor Arabisch-sprekende landen moet je er bijvoorbeeld aan denken om de informatie niet van links naar rechts, maar van rechts naar links weer te geven.
Verder is het belangrijk om te letten op de betekenis van kleuren in verschillende culturen. Ben je weddingplanner, dan bestaat je advertentie waarschijnlijk vooral uit lichte kleuren en veel wit. In China wordt de kleur wit geassocieerd met rouwen en de dood, dus is het aannemelijk dat jouw weddingplanner-advertentie in China wordt gezien als die van een begrafenisondernemer. Een Chinese weddingplanner heeft waarschijnlijk een advertentie waarin de kleur paars overheerst, die daar staat voor liefde en luxe.
Bovendien zijn er in de ene taal vaak meer of langere woorden nodig om iets duidelijk te maken dan in de andere taal. Als het bijvoorbeeld gaat om de lay-out van een website, moet er voor zo’n ‘langere’ taal dus meer ruimte gereserveerd worden voor een knop met een tekst erop.
Als lokalisatie misgaat
Lokalisatie, of een gebrek daaraan, kan leiden tot grappige, gênante of zelfs pijnlijke situaties.
Een voorbeeld is dat van American Airlines, die een reclamecampagne had gelanceerd ter ere van hun vliegtuigen met nieuwe leren stoelen: ‘Fly in leather’. De campagne werd voor de Mexicaanse markt vertaald, met ‘Vuela en cuero’ als resultaat. Klinkt prima, zou je zeggen, maar het zinnetje betekent in Mexicaanse straattaal ook ‘Vlieg naakt’. Dat was waarschijnlijk niet helemaal wat de luchtvaartmaatschappij in gedachten had.
Lokalisatie is ontzettend belangrijk als je zeker wil weten dat je content ook in andere culturen goed begrepen wordt. Om blunders te voorkomen is het, vooral bij wat creatievere teksten, essentieel om een professionele vertaler met goede kennis van de doelcultuur naar je content te laten kijken. Wij stellen ook nogal wat vragen, om zo zeker mogelijk te weten dat we het juiste eindproduct aan onze klanten terug leveren. Zo weet je zeker dat je boodschap goed overkomt bij het publiek waarvoor hij bedoeld is.
Als je bij Ludejo een vertaling bestelt, krijg je automatisch lokalisatie.
Dat scheelt.
