Sta niet voor paal, leer bij over de Zwitserse taal
Alles wat je over de Zwitserse taal moet weten
Het antwoord op de vraag ‘Wat is de officiële taal in jouw land?’ is op veel plaatsen in de wereld eenvoudig. Voor een Zwitser is het antwoord op die vraag echter wat ingewikkelder. Het land heeft maar liefst vier officiële talen. Ja, je hoort het goed, niet één of twee, maar vier! Het geheim van het succes van Zwitserland ligt dan ook in de diversiteit van het land. Mijn collega Noëlle en ik bezochten Zwitserland om meer te weten te komen over de talen en hun gebruik. In deze blog geven wij het Zwitserse geheim prijs!
Taal in overvloed
In Zwitserland spreken ze Zwitserduits (een dialect van het Duits), Frans, Italiaans en Reto-Romaans. Deze vier nationale talen hoor je terug in de vier verschillende taalgebieden en meertalige regio’s of gemeenschappen. In de gemeente Biel hoor je bijvoorbeeld Frans en Zwitserduits. En in het kanton Graubünden wordt Zwitserduits, Reto-Romaans en Italiaans gesproken.
Ook in het dagelijks leven in Zwitserland komt die meertaligheid naar voren. Zo zagen wij straatnaamborden die in drie talen waren opgesteld: Italiaans, Frans en Duits. En als je een supermarkt binnenstapt, valt het op dat de meeste producten zijn voorzien van productbeschrijvingen in alle vier de nationale talen.
Zwitserse kameleons
Het grootste deel van de Zwitserse bevolking spreekt Zwitserduits of Standaard Duits. Een kwart van de inwoners spreekt dagelijks Frans, terwijl slechts ongeveer 0,6 procent van de bevolking Reto-Romaans spreekt. Italiaans wordt vooral gesproken in het kanton Ticino en ook in Graubünden.
Wanneer je voor het eerst in Zwitserland bent, denk je misschien dat je de locals moeilijk zult begrijpen. Maar maak je geen zorgen, want de inwoners van het land zijn ware kameleons! Zodra ze doorhebben dat je ze niet begrijpt, schakelen ze van een van hun talen over naar het Standaard Duits, weliswaar met hier en daar wat flarden Zwitserduits. Zo kun je je als gast snel aanpassen aan de cultuur en de taal van het land. Na een paar maanden is het geen probleem meer om een gesprek in het Zwitserduits te volgen, want je went snel aan het dialect.
Belangrijkste kenmerken per taal
Speciaal voor jou nemen we één voor één de vier landstalen onder de loep. Wat zijn de belangrijkste kenmerken en hoe is iedere taal geïmplementeerd in Zwitserland?
- Duits:
Bijna 60% van de bevolking van het land spreekt Duits, de officiële taal van het land. Let op: in Zwitserland spreken ze dus Zwitserduits, een dialect van het Standaard Duits. Zwitsers-Duitsers begrijpen en spreken Standaard Duits perfect, maar ze spreken daarnaast dus ook hun eigen dialect. Daarentegen begrijpen veel van de Duitse toeristen in Zwitserland geen Zwitserduits.
- Frans:
Frans wordt in Zwitserland minder gesproken dan Duits, maar wordt toch door de bevolking als de op één na belangrijkste taal beschouwd. Ongeveer 20% van de bevolking van het land spreekt het Frans als eerste taal.
In tegenstelling tot het Duits dat in Zwitserland wordt gesproken, is het Frans in Zwitserland bijna identiek aan het klassieke Frans uit Frankrijk. Er is wel een verschil in de wijze waarop ze ermee communiceren en de snelheid waarmee ze praten. De Fransen gebruiken bijvoorbeeld het woord ‘soixante-dix’ om naar het getal zeventig te verwijzen, terwijl de Zwitsers simpelweg ‘septante’ zeggen.
- Italiaans:
In het zuiden van Zwitserland wordt door ongeveer 8% van de bevolking Italiaans gesproken. Het is de op twee na meest gesproken taal in het land. Het Italiaans in Zwitserland verschilt niet veel van het Italiaans in Italië, maar bevat wel enkele ongewone vertalingen uit het Duits en het Frans.
- Reto-Romaans:
De Reto-Romaanse taal wordt al eeuwenlang in Zwitserland gebruikt. De oorsprong van deze taal is terug te leiden naar de Romeinse tijd. Toen de Romeinen de regio Recio (tegenwoordig bekend als ‘Graubünden’) veroverden, brachten ze hun taal met zich mee. Hoewel het tegenwoordig slechts door een klein deel van de bevolking wordt gesproken, is het Reto-Romaans sinds 1996 een officiële taal.
“Merci für die ice cream!”
Het is bijna niet te geloven, maar een paar jaar geleden sprak haast niemand een woord Engels in Zwitserland! Zwitsers waren niet geïnteresseerd in het Engels, maar tegenwoordig is kennis van de Engelse taal een vereiste voor de meeste banen. Het Engels is ook zeer aanwezig in de Zwitserse media, met als gevolg dat steeds meer Zwitsers een redelijk woordje Engels spreken.
Vloeiend Engels spreken
Als we onderweg door Zwitserland even stoppen om een ijsje te bestellen, merk ik op dat de mevrouw van de ijskar mij zowel in het Frans, het Duits en het Engels kan verstaan. Zelf bega ik enkele gênante versprekingen, zoals “Yes, merci für die ice cream”, maar ik krijg toch de juiste bestelling in handen. Een ijsje eten past bij het land: bijna overal zie je in de verte bergtoppen met ijs. Het is een adembenemend uitzicht dat steeds weer verrast.
Tijdens een treinrit terug naar onze camping, babbelen wij met gemak eerst in het Duits en daarna vlot in het Engels met een groepje Zwitsers. Ze vertellen dat er in de Franstalige regio’s niet veel mensen te vinden zijn die vloeiend Engels spreken, wat lastig kan zijn voor het invullen van bepaalde banen. Het Engels groeit enorm in populariteit: er is dan ook een grote kans dat Engels uiteindelijk de vijfde taal van Zwitserland wordt.
Weer op de camping
Zo, we zijn weer op de camping, klaar om iets op te warmen boven een gasvuurtje en daarna onze slaapzak in te kruipen. Heb jij genoten van deze blog? Eén ding is zeker: de Zwitserse taal heeft geen geheimen meer voor jou! Je weet nu dat Zwitserland niet alleen interessant is voor haar skioorden, overheerlijke Zwitserse chocola en raclette: ook haar talen zijn bijzonder boeiend.
