Wat is etymologie? Geen onbelangrijke vraag, want wist je dat het ook heel waardevol kan zijn voor vertalers?
Wellicht heb je op ons Instagram-account weleens een berichtje voorbij zien komen met de hashtag WordFactFriday. Zo ja, hartstikke fijn dat je ons volgt (daar scoor je karmapunten mee), zo niet, shame on you, ga als de wiedeweerga naar ons account ludejoloveslanguage en klik op ‘Volgen’.
Ik wacht wel.
Gedaan? Mooi, dan kan ik weer verder met mijn verhaal.
Word Fact Friday
WordFactFriday is in het leven geroepen door onze marketingmanager, Andrew Hickson. Elke vrijdag zet hij een bijzonder woord of een opmerkelijke uitdrukking in het zonnetje. Gewoon, omdat hij het leuk vindt om zich te verdiepen in de geschiedenis van woorden en uitdrukkingen, en omdat het een leuke manier is om het weekend in te luiden (what can we say, de een viert het weekend met een koud biertje of een glas rosé, de ander duikt liever in de etymologie van het woord ‘petrichor’). ‘Maar wat is etymologie nou?’ hoor ik je nu denken. Etymologie is een chic woord voor het deelgebied van de taalkunde dat de herkomst van woorden bestudeert; woordgeschiedenis. Wellicht niet ieders ‘cup of tea’, maar er zijn genoeg mensen die deze tak van de taalkunde erg interessant vinden (en dat zijn echt niet alleen taalgekkies zoals ik).
Etymologie voor vertalers kan ook heel waardevol zijn
Talen zijn namelijk niet zomaar kant-en-klaar uit de lucht komen vallen. Stel je voor, gewoon ‘tadaaa’, hier is een boek met Franse woorden en grammatica, geniet ervan! Taalkundigen gebruiken vaak het woord taalevolutie: door de jaren heen veranderen woorden van betekenis, worden er nieuwe woorden en uitdrukkingen aan een taal toegevoegd (denk bijvoorbeeld aan ‘onesie’, ‘anderhalvemetersamenleving’ en ‘klimaatspijbelaar’), vallen stukjes van woorden weg, en nemen we leenwoorden over uit andere talen. De term ‘leenwoorden’ is trouwens een beetje gek, want hoewel de term anders doet vermoeden, geven we die leenwoorden niet netjes weer terug aan de taal waar we ze vandaan hebben.
Franse leenwoorden in het Engels
In de afgelopen eeuwen (ja, het is een lang proces) zijn er een heleboel Franse leenwoorden in de Engelse taal terechtgekomen. Het Engelse ‘mutton’ (schapenvlees) is bijvoorbeeld afkomstig van het Franse ‘mouton’. Natuurlijk hadden de Britten ook gewoon ‘sheep meat’ kunnen zeggen, maar dat vonden ze te boers klinken: na de Normandische verovering van Engeland in 1066 werd het Frans gezien als het toppunt van verfijndheid. Hierdoor kwamen er ontzettend veel Franse leenwoorden in het Engels terecht, aangezien de rijken indruk op elkaar probeerden te maken door zoveel mogelijk Franse woorden en uitdrukkingen aan hun vocabulaire toe te voegen (mocht je meer willen weten over de invloed van de Franse taal op het Engels, check deze aflevering van de audioserie Word of Mouth op de website van BBC Radio 4).
Hoe dan ook, dit soort etymologische weetjes kunnen dus heel handig zijn voor vertalers. Wanneer je meer weet over de link tussen het Engels en het Frans, kun je van sommige woorden en uitdrukkingen makkelijker de betekenis herleiden. Ter illustratie: ik spreek zelf niet zo goed Frans, maar ik weet heel goed wat de woorden ‘bouillon’, ‘cadeau’ en ‘jus d’orange’ betekenen, puur omdat het woorden zijn die wij hebben ‘geleend’ uit het Frans.
En verder zijn dit soort weetjes gewoon superleuk om indruk mee te maken op verjaardagen.
Mocht je geïnteresseerd zijn in etymologie (en dan misschien niet op academisch niveau, maar wel ‘voor de leuk’), dan kan ik je het X-account @woordhistorie aanraden. Op dit account plaatst taalkundige MaartenJan Hoekstra (ook wel bekend als MaartenJan de Woordenman) allerlei leuke en interessante woordgerelateerde feitjes en wetenswaardigheden. En altijd met een link naar de actualiteit.
Tot slot wil ik je nog even wijzen op de etymologie van het woord etymologie (ja, zo’n taalnerd ben ik dan ook wel weer). Etymologie is namelijk een samenstelling uit het Griekse étymon, wat ‘oorspronkelijke vorm van een woord’ betekent, wat weer is afgeleid van het bijvoeglijk naamwoord étymos (‘werkelijk, waar’) en lógos (‘leer, wetenschap’). Leuk hè?
Is er nog een woord of uitdrukking waar jij graag meer over zou willen weten? Laat ‘m hieronder achter en wie weet komt ‘ie binnenkort voorbij op onze Instagram-pagina als WordFactFriday!
